Thiên Nhất Các ở Ninh Ba là thư viện lâu đời nhất tại Trung Quốc, cũng là một trong ba thư viện lâu đời nhất thế giới, tọa lạc tại số 10 đường Thiên Nhất Các, quận Hải Thự, thành phố Ninh Ba tỉnh Chiết Giang. Với hơn 430 năm lịch sử, có tổng diện tích khoảng 34.000m², chia làm ba khu: khu lưu trữ văn hóa ấn phẩm, khu nghỉ ngơi, khu trưng bày triển lãm. Thư viện lưu trữ hàng ngàn đầu sách quý hiếm và các gian hàng triển lãm với các chủ đề lịch sử và nghệ thuật Trung Hoa.

Năm 1561, Hữu thị lang Binh bộ Phạm Tần dưới triều nhà Minh bắt tay cho xây dựng Thiên Nhất Các. Vốn có niềm đam mê đọc sách, ông sưu tầm rất nhiều sử sách địa phương nơi mình nhậm chức cùng tài liệu về các triều đại và những tác phẩm thơ ca văn học. Quý giá nhất trong bộ sưu tập có lẽ là nhiều bản chép tay và những cuốn sách ông được bạn bè tặng. Sau khi qua đời, người con trưởng đã được thừa kế bộ sưu tập với khoảng 70 nghìn quyển sách quý.

Ngoài số lượng văn thư khổng lồ và quý hiếm, Thiên Nhất Các còn nổi bật bởi lối kiến trúc nho nhã với không gian yên tĩnh và đậm chất Giang Nam Trung Quốc. Nhiều tác phẩm nghệ thuật được trưng bày để du khách chiêm ngưỡng. Bao quanh các gian phòng có hồ nước, vườn cây, hòn non bộ… đem đến cho người tham quan cảm giác thư thái. Thiên Nhất Các là địa điểm hút khách du lịch nhất trong cả thành phố Ninh Ba.

Vào những năm cuối đời nhà Thanh và những năm kháng chiến chống Nhật, để tránh những cảnh mưa bom bão đạn cùng nạn trộm cắp, người dân địa phương đã chuyển các vật phẩm trong bộ sưu tập đến nơi khác để bảo vệ. Cho đến ngày 16 tháng 12 năm 1946, bộ sưu tập Thiên Nhất Các mới được trở về trụ sở thư viện. Nhiều người Ninh Ba yêu sách đã hiến tặng bộ sưu tập cá nhân của họ cho thư viện Thiên Nhất Các, điều này đã làm phong phú thêm bộ sưu tập của thư viện Thiên Nhất Các. Ngày 23 tháng 2 năm 1982, thư viện Thiên Nhất Các được Quốc vụ viện Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa công bố là đơn vị bảo vệ di tích văn hóa trọng điểm quốc gia đợt hai. Vào ngày 29 tháng 10 năm 2018, thư viện Thiên Nhất Các-Yuehu ở thành phố Ninh Ba, tỉnh Chiết Giang đã được Bộ Văn hóa và Du lịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chỉ định là điểm du lịch 5A cấp quốc gia.

Thiên Nhất Các với nhiều đặc điểm độc đáo trong thiết kế. Cái tên là “Thiên Nhất Các”, bắt nguồn từ câu nói trong "Kinh Dịch" của Trịnh Xuân nhà Hán, ông cho rằng: lửa là khắc tinh của thư viện, nhưng “trời lại sinh ra nước” có thể lấy nước dập tắt lửa, nên đặt tên thư viện là “Thiên Nhất Các”. Trong quá trình xây dựng, Phạm Tần đã đào một cái ao trước tòa nhà, nước ao liên thông với hồ Nguyệt gần thư viện Thiên Nhất Các bằng một con mương ngầm. Trong trường hợp xảy ra hỏa hoạn, nó có thể được sử dụng để dập lửa. Thư viện được xây dựng theo cách này đáp ứng nhu cầu phòng cháy chữa cháy cả về vật chất và tâm lý. Bên cạnh đó, hệ thống quản lý hoàn hảo cũng là một trong những lý do khiến bộ sưu tập Thiên Nhất Các được lưu giữ cho đến tận ngày nay. Thư viện cấm mang rượu và thuốc lá vào trong, và để vào được phòng trong bạn cần phải lấy đủ các chìa khóa trong tay những người quản lý kế nghiệp, người không phận sự cấm không được phép vào trong. Nhiều biện pháp như phòng cháy, chống ẩm, chống côn trùng, chống chuột bọ và chống trộm cắp đều được đưa vào bản vẽ thiết kế. Mãi sau này, thư viện Thiên Nhất Các mới dần được mở cửa cho một số học giả. Ngày nay, thư viện Thiên Nhất Các lại được cải tạo vả sửa sang để làm điểm du lịch nổi tiếng.

Người Ninh Ba có câu: Đến Ninh Ba mà không đến Thiên Nhất Các, thì coi như chưa đến Ninh Ba. Ngày nay Thiên Nhất Các đã trở thành biểu tượng của Ninh Ba, cũng trở thành một trong những biểu tượng của văn hóa Giang Nam.

编译：赵宇洁

译审：裴碧捷（Bích Tiệp），冯超

排版：陈燕琪