李白（三）

Lý Bạch (3)

……

730年，为寻求政治出路，李白“西入秦海，一观国风。​”

当时，李白又选择了一个干谒对象——张说。

不巧的是，张说正在病中，便嘱咐家人接待李白。但家人嫉贤妒能，想方设法疏远李白。于是，从初夏等到深秋，李白并未见到张说。屡遭碰壁，李白叹道，“大道如青天，我独不得出”。

Năm 730, để tìm ra lối đi trên con đường chính trị, Lý Bạch “Tây nhập Tần Hải, nhất quan quốc phong”(Ta sẽ tiến về hướng Tây vào đất Tần Xuyên, tận mắt quan sát tình hình ở đó)

Lần này, ông lựa chọn Tể thướng Trương Thuyết làm người can yết. 

Không may, Trương Thuyết đang lâm bệnh, chỉ dặn người nhà tiếp đãi Lý Bạch. Song, gia nhân của Trương lại ghen ghét người tài, tìm cách xa lánh ông. Vậy là, đợi từ đầu hạ đến cuối thu, Lý Bạch vẫn không có cơ hội diện kiến Trương Thuyết. Bị từ chối nhiều lần, ông cảm thán: “Đại đạo như thanh thiên, ngã độc bất đắc xuất”（Đại đạo như trời xanh, riêng ta chẳng có đường ra.）

734年，韩朝宗受命兼任山南道采访使，驻节襄阳。次年春，唐玄宗下诏要各地刺史推荐人才。

韩朝宗其人，李白早有耳闻，据说最能拔擢后进，有“生不用封万户侯，但愿一识韩荆州”之美誉。

Năm 734, Hàn Triều Tông được triều đình bổ nhiệm kiêm chức Thăm sát sứ Đạo Sơn Nam, đóng quân tại Tương Dương. Mùa xuân năm sau, Đường Huyền Tông ban sắc lệnh cho các thứ sử cấp địa phương tiến cử nhân tài.

Lý Bạch vốn đã sớm nghe danh Hàn Triều Tông, người nổi tiếng giỏi phát hiện và đề bạt hậu bối, từng được ca tụng là “Sinh bất dụng phong vạn hộ hầu, đán nguyện nhất thức Hàn Kinh châu.”(Sống chẳng mong phong vạn hộ hầu, chỉ nguyện một lần gặp Hàn Kinh Châu). 

李白决定，从安陆前往襄阳，拜谒韩朝宗，希望可以得到他的荐引，又写了一封陈情书信《与韩荆州书》​。

Lý Bạch quyết định rời An Lục tới Tương Dương bái kiến Hàn Triều Tông, với hy vọng được ông tiến cử. Ông viết một bức thư trình bày tâm nguyện, nhan đề “Dữ Hàn Kinh Châu thư”.

文章先是把韩朝宗狠狠地夸赞了一通，同时不忘把自己好好地自擂了一番。字里行间多有狂傲之气，在他本人看来，飞扬恣意，但在别人看来，是自命不凡。

Trong thư, trước hết Lý Bạch hết lời ca ngợi Hàn Triều Tông, đồng thời cũng không quên đề cao bản thân. Giọng điệu trong thư tràn đầy khí chất ngông cuồng, đối với Lý Bạch, đó là tài hoa phóng túng; nhưng trong mắt người khác, lại là biểu hiện của sự ngạo mạn, tự phụ.

那日，韩朝宗宴请当地土绅，李白昂首阔步上前，并未跪拜，只是拱手作揖，呈上书信。

韩朝宗接过信看了看，本就对李白的傲慢心有不满，此时更觉得他狂傲轻浮。之后，并未理他。

Hôm ấy, Hàn Triều Tông mở tiệc chiêu đãi các thân hào địa phương, Lý Bạch dáng điệu hiên ngang, không hề quỳ gối, chỉ chắp tay làm lễ rồi dâng thư lên.

Hàn Triều Tông nhận lấy thư đọc qua, vốn dĩ đã có chút bất mãn với dáng vẻ kiêu ngạo của Lý Bạch, nay lại càng thấy ông là kẻ ngông cuồng, tự đại. Sau đó, không đoái hoài tới Lý Bạch.

直到最后，李白也不知那封文采斐然的书信，为何换不来一次举荐。

此次拜谒韩朝宗，对李白的打击很大。之后诸多日子，他都在襄阳城里四处浪荡，沽酒买醉。后来又随朋友北游太原等地。

Cho đến tận sau này, Lý Bạch cũng không hiểu vì sao một bức thư văn hoa xuất chúng như thế, lại chẳng thể đổi được một lần tiến cử.

Cuộc bái kiến Hàn Triều Tông lần này, là một cú sốc lớn đối với Lý Bạch. Trong nhiều ngày sau đó, ông chỉ quanh quẩn trong thành Tương Dương, chuốc rượu tiêu sầu. Sau đó, ông lại cùng bạn bè ngược lên phương Bắc, du ngoạn Thái Nguyên và các vùng phụ cận.

736年春，李白又到洛阳，试图寻找机会。除了遇到好友元丹丘，二人相游数日，一无所获。

Vào mùa xuân năm 736, Lý Bạch lại đến Lạc Dương, tiếp tục tìm kiếm cơ hội. Song, ngoài việc gặp lại người bạn thân Nguyên Đan Khâu, sau đó hai người cùng nhau du ngoạn vài ngày, thì không thu được kết quả gì.

公元742年，因卫尉张卿和朋友元丹丘的推荐，李白得以献诗唐玄宗之妹玉真公主，得到其高度肯定和赞誉。

Năm 742, nhờ sự tiến cử của Vệ úy Trương Khánh và bằng hữu Nguyên Đan Khâu, Lý Bạch có cơ hội dâng thơ cho công chúa Ngọc Chân, em gái của Đường Huyền Tông. Bài thơ của ông nhận được sự tán thưởng nồng nhiệt và đánh giá cao từ công chúa.

更重要的是，李白在长安还认识了贺知章。当时，贺知章已经太子宾客，誉满朝野，资历极深。有了贺知章的推荐加持，很快，玄宗召他入京。

Quan trọng hơn nữa, tại Trường An, Lý Bạch còn làm quen với Hạ Tri Chương. Vào thời điểm đó, Hạ Tri Chương đã là khách khanh của thái tử, được vinh danh khắp triều đình, có uy tín sâu rộng. Với sự tiến cử của Hạ Tri Chương, chẳng bao lâu sau, Đường Huyền Tông đã triệu Lý Bạch vào cung.

李白以为这下终于时机来了，他又惊又喜，额手相庆，不仅“呼童烹鸡酌白酒”般地狂饮自慰，而且高歌“仰天大笑出门去，我辈岂是蓬蒿人！”

Lý Bạch tưởng rằng cơ hội của mình đã đến, ông vừa ngạc nhiên vừa vui mừng, tự tay vỗ trán để chúc mừng mình, không những vậy còn “hô đồng phanh kê chước bạch tửu” để ăn mừng, rồi hát to rằng: “Ngưỡng thiên đại tiếu xuất môn khứ, ngã bối khởi thị bồng hao nhân!”（Bước ra khỏi cửa ngẩng đầu cười lớn, chúng ta đâu phải người thất bại）

李白进宫后的情景颇具浪漫色彩，而且在唐朝再也找不到这样一位曾被皇帝亲自接见的人。

据说，玄宗接见李白时，见他神气高朗，不觉忘却万乘之尊，亲下步辇以迎之。

Cảnh tượng khi Lý Bạch vào cung thật sự rất lãng mạn, trong lịch sử nhà Đường, không ai được Đường Huyền Tông đích thân tiếp kiến đặc biệt như vậy. Theo truyền thuyết, khi Đường Huyền Tông tiếp kiến Lý Bạch, thấy ông khí thế ngất trời, bèn quên đi tư cách của một hoàng đế, tự mình xuống kiệu để đón tiếp ông.

按理说，这已经是非常高的礼遇了，而接下来发生的一幕，才真正超出了所有人的想象：玄宗还亲手给李白调制羹汤，夹饭菜。

要知道，李白可是一介布衣，这待遇算是少有的历史奇闻。仅此一遇，就值得李白炫耀一生。

Theo lẽ thường, đây đã là một sự tiếp đãi rất cao rồi, nhưng cảnh tượng tiếp đó, mới thực sự vượt quá sức tưởng tượng của tất cả mọi người: Đường Huyền Tông còn tự tay chế biến súp, xới cơm và gắp thức ăn cho Lý Bạch.

Cần biết rằng, Lý Bạch chỉ là một thường dân áo vải, đây quả là một đãi ngộ hiếm có trong lịch sử. Chỉ riêng lần này, đã đủ để Lý Bạch tự hào suốt đời.

可惜，李白只得了一个翰林供奉的职位。唐朝翰林院是人才与杂流并处的地方，所谓人才，是指翰林学士，专门负责起草诏书，因此政治地位非常重要；所谓杂流，是指翰林供奉，也就是天子弄臣，也就是陪皇帝玩的，包括诗歌、医药、音乐、占卜等方面的人才，李白翰林供奉的日常工作就是陪皇帝，给皇帝写诗、助兴。

Tiếc thay, Lý Bạch chỉ nhận được chức vị Hàn Lâm Cung Phụng. Hàn Lâm Viện triều Đường là nơi tập hợp cả nhân tài lẫn kẻ tạp lưu. Những người được coi là nhân tài là các Hàn Lâm Học sĩ, chuyên soạn thảo chiếu chỉ, vì vậy vị trí này rất quan trọng về mặt chính trị. Còn những kẻ thuộc phường tạp lưu, là những Hàn Lâm Cung phụng, là những người hầu cận, phục vụ vua, gồm những người có tài năng về thơ ca, y học, âm nhạc, bói toán, v.v. Công việc hàng ngày của Lý Bạch trong Hàn Lâm Cung phụng là phục vụ hoàng đế, viết thơ và giúp vui cho hoàng đế.

李白在翰林院知名度很高的一件事，便是给杨贵妃写赞美诗。其中比较著名的《清平调（其一）》：“云想衣裳花想容，春风拂槛露华浓。若非群玉山头见，会向瑶台月下逢。​”

Một trong những sự kiện đáng nhớ của Lý Bạch tại Hàn Lâm Viện là viết thơ ca tụng Dương Quý Phi. Một trong những bài thơ nổi tiếng là Thanh Bình Điều (Kỳ nhất):

Vân tưởng y thường, hoa tưởng dung,

Xuân phong phất hạm, lộ hoa nùng.

Nhược phi Quần Ngọc sơn đầu kiến,

Hội hướng Dao Đài nguyệt hạ phùng. 

Dịch nghĩa:

Mặt tưởng là hoa, áo ngỡ mây,

Hiên sương phơ phất gió xuân bay.

Nếu không gặp gỡ trên Quần Ngọc,

Dưới nguyệt Dao Đài sẽ gặp ai.

他赞美杨贵妃长得漂亮，说看见云彩就想起了你的衣裳，看见花朵就想起了你的容貌。在春风吹拂之下，你像花一样绚丽绽放，如果我不是在王母娘娘的群玉山头见过你的话，那肯定是在瑶池那儿见过你，因为你长得就像仙女一样漂亮。

Ông ca ngợi vẻ đẹp của Dương Quý Phi, nói rằng nhìn mây khiến ông nghĩ đến y phục của bà, nhìn hoa lại nhớ đến dung mạo của bà. Trong làn gió xuân, bà như một đóa hoa tươi thắm nở rộ, nếu không phải đã gặp bà trên đỉnh núi Quần Ngọc của Hoàng Mẫu, thì chắc chắn là đã gặp bà dưới ánh trăng ở Dao Đài, vì bà đẹp như một tiên nữ.

李白本是个积极入仕之人，才高志大，他想要像管仲、张良、诸葛亮等人一样干一番大事业，却不料入宫2年，只能做个侍弄风月，粉饰太平的御用文人，他“济苍生、安黎元”的政治理想无法实现，皇帝对他的治国之策并不关心。

Lý Bạch vốn là rất khao khát làm quan, với tài cao chí viễn, ông mong muốn thực hiện những sự nghiệp vĩ đại giống như Quản Trọng, Trương Lương, và Gia Cát Lượng, nhưng không ngờ vào cung được hai năm, ông chỉ có thể làm văn nhân ngự dụng chuyên phụng sự cho phong hoa tuyết nguyệt, tô điểm cho vẻ yên bình, ông không có cơ hội để thực hiện lý tưởng chính trị “ưu nước thương dân, ổn định xã tắc”, Hoàng đế cũng chẳng quan tâm đến các kế sách trị quốc của ông.

渐渐地，李白对做一个专供颂文美诗的御用文人日渐感到厌倦，于是他开始纵酒解愁，自我放浪，“天子呼来不上船，自称臣是酒中仙。”如此一来，也惹得玄宗慢慢疏远了他。天宝三年（744年），李白主动辞职，玄宗皇帝也深知宫中并不适合他，便顺水推舟，赐金放还，让他继续过求仙学道的神仙生活。

Dần dần, Lý Bạch cảm thấy chán ngán với công việc của một văn nhân ngự dụng chuyên viết thơ ca tụng triều đình. Vì thế, ông bắt đầu mượn rượu giải sầu, sống cuộc đời phóng túng, như trong câu thơ nổi tiếng: Thiên tử hô lai bất thượng thuyền, tự xưng thần thị tửu trung tiên. Điều này đã khiến Đường Huyền Tông dần xa lánh ông. Năm Thiên Bảo thứ 3 (744), Lý Bạch chủ động xin từ chức. Hoàng đế cũng nhận thấy ông không phù hợp với cung đình, nên đã thuận nước đẩy thuyền, ban vàng và cho ông về quê, tiếp tục sống cuộc đời thần tiên tìm kiếm tiên đạo….

编译Biên dịch：Bích Tiệp（碧捷）

校对Hiệu đính：冯超

排版Sắp chữ：宁笑葳

来自：唐诗里那些没讲完的故事 - 李白 - 张梦焕 - 微信读书